Araştırma Makalesi | Açık Erişim
Gelecek Vizyonlar Dergisi 2025, Clt. 9(1) 160-180
XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısına Ait Bir Raht Hazinesi Defteri
ss. 160 - 180
Yayın Tarihi: Haziran 30, 2025 | Görüntüleme Sayısı: 0/0 | İndirilme Sayısı: 0/0
Özet
At, Türk kültüründe törenlerin ve seferlerin önemli bir unsuru olmuştur. At ve at binit takımları (raht takımı) bayram, sünnet düğünü, ziyaret ve ziyafet gibi önemli günlerde Osmanlı padişahlarına sunulan hediyeler arasında yer almaktadır. Osmanlılarda at binit takımları gücün ve ihtişamın gösterilmesinde ön plana çıkmıştır. Teşrifatın uygulanmasında da atların ayrı bir yeri vardır ve kimlerin nasıl ata bineceği ve nasıl binit takımı kullanacağı kaidelere bağlanmıştır. Osmanlı maliyesinde iç hazinenin alt birimlerinden birini oluşturan Raht hazinesi, padişahın at binit takımlarının muhafaza edildiği önemli bir hazinedir. Padişahlara sunulan hediyeler arasında yer alan süslü at takımları, iç hazinenin raht hazinesine dâhil edilerek, bu eşyalar raht hazinesi defterlerine tek tek ayrıntılı bir şekilde kaydedilmiştir. Çalışmamızda kullanacağımız defter, Osmanlı Arşivinde kayıtlı TSMA D. 155 numaralı Raht Hazinesi defteridir. Defter H. 1174/M.1761 ile H. 1184/M.1770-1771 tarihleri arasında, yaklaşık on yıllık bir sürede Sultan III. Mustafa’ya önemli zamanlarda sadrazam, darüssaade ağası, nişancı, yeniçeri ağası ve kaptan paşa gibi devlet erkânı tarafından takdim edilen ve sarayın raht hazinesine dâhil edilerek kayıt altına alınan at binit takımlarının kayıtlarını içermektedir. Bunlar Bu makalede defterdeki kayıtlar transkribe edilip tasnif edilerek hangi vesilelerle kimlerin padişaha at binit takımı hediye ettiği ve bunların miktarı, varsa yıllar arasındaki değişimi, nerelerde kullanıldıkları gibi hususlar ortaya konacaktır.
Anaktar kelimeler: Osmanlı, raht takımı, hazine
APA 7th edition
Acikgoz, F.U. (2025). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısına Ait Bir Raht Hazinesi Defteri. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 9(1), 160-180.
Harvard
Acikgoz, F. (2025). XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısına Ait Bir Raht Hazinesi Defteri. Gelecek Vizyonlar Dergisi, 9(1), pp. 160-180.
Chicago 16th edition
Acikgoz, Fatma Unyay (2025). "XVIII. Yüzyılın İkinci Yarısına Ait Bir Raht Hazinesi Defteri". Gelecek Vizyonlar Dergisi 9 (1):160-180.
Açıkgöz F. Ü. (2012), XVII. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nde Hediye ve Hediyeleşme (Padişahlara sunulan ve Padişahların verdiği hediyeler üzerine bir araştırma), [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
Açıkgöz, F. Ü. (2018). Osmanlı harem tarihi araştırmalarında kullanılabilecek iç hazine defterleri üzerine bazı tespitler, (ed. İsmail ÖZÇELİK), Tarih yazımı üzerine -II, (369-398) Berikan Yayınevi.
Arslanboğa, (2014). Osmanlı Devleti’nde İç Hazine Harcamaları (1649-1680), Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Yayınları.
Dingeç, E. (2011). 18. yüzyılın ikinci yarısında saray atlarının binit takımları, Uludağ üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(20), 1-20.
Dingeç, E.(2013). Osmanlı hazinelerinden bir fon: raht hazinesi. İkinci İktisat Tarihi Kongresi Bildiriler Kitabı 1, (ed. Mustafa ÖZTÜRK-Ahmet AKSIN), 213-230. Elazığ, Türkiye.
Karlav, M. (2019). 72 numaralı harc-ı hassa defterinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
Özcan, A. (1999). Istabl, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 19, 201-202.
Özdemir, F. (2020). 17. yüzyılda Osmanlı devletinde raht hazinesine bir bakış, Asos Journal, (111), 433-462. doi: 10.29228/ASOS.47021
Parlatır, İ. (2014). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi.
Sönmez, E. (2001). 1124/1717 tarihli deftere göre raht hazinesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
Tabakoğlu, A. (1985). Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergah Yayınları.
Temür, S. (2019). 1110 numaralı harc-ı hassa defterinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi, [Yayımlanmamış yüksek lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
Uzunçarşılı, İ. H. (1978). Osmanlı devleti maliyesi kuruluşu ve Osmanlı devleti iç hazinesi, Belleten, XLII (165-168), 73-82.
Yardım, G. (2019). Osmanlı Devleti’nde Enderûn Hazinesi Gelir Defteri (1783-1803), 20 Yıllık Enderûn Hazinesi Gelir Defteri Üzerine Bir İnceleme, Kimlik Yayınları.
Yardım, G. (2023). 17. yüzyılın ikinci yarısına ait bir hazine defteri, New Era Internatıonal Journal Of Interdıscıplınary Social Researches, 8(17), 28-55, doi:10.5281/zenodo.7752701
